M-Pesa, het klinkt voor mij als een afkorting in het vakjargon van een grote softwarefabrikant. Microsoft is dol op dit soort afkortingen bijvoorbeeld. Maar M-Pesa heeft daar helemaal niets mee te maken. M-Pesa is namelijk een betaaloplossing bedacht voor een aantal arme landen in onder andere Afrika. Wat het precies is en hoe het werkt, lees je hier.
M-Pesa staat voor M-Money oftewel Mobile Money. Waar wij nu ontzettend trots zijn op betaalmethodes als Apple Pay, AliPay, WeChat Pay, Payconiq, Tikkies en andere mogelijkheden, bestaat M-Pesa inmiddels al ruim 10 jaar. Het is namelijk in 2007 al opgericht door de lokale Vodafone operator Safaricom in Kenia en is sindsdien een groot succes. Het is dus de voorloper van al die mooie oplossingen die wij nu kennen, en dat in een ontwikkelingsland!
Het systeem is in eerste instantie bedacht voor het verstrekken van microkredieten aan Kenianen. Veel van hen wonen ver van de bewoonde wereld en het was dus lastig én duur om geld bij deze mensen te krijgen. Een mobiele portemonnee loste dit probleem al snel op. Destijds had ongeveer de helft van de Kenianen een mobiele telefoon.
Maar geen (mobiel) internet. Met M-Pesa is dat ook niet nodig. Je telefoon in combinatie met je simkaart en abonnement is meteen je mobiele wallet. Iedereen met een mobiele telefoon kan dit dus gebruiken. Dus ook degenen met een ouderwetse Nokia.
Het ontstaan van een betaaloplossing ging overigens een beetje bij toeval. De ontwikkelaars zagen dat de dienst niet enkel gebruikt werd voor het ontvangen en afbetalen van de microkredieten maar ook om onderling betalingen te verrichten. En daarin zagen ze een gat in de markt: veel Kenianen die in een stad wonen en werken willen voor hun familie op het platteland zorgen.
Geld sturen via banken is onhandig, op het platteland zit de bank niet om te hoek. Het zelf gaan brengen is tijdrovend en duur. Bia M-Pesa is het snel en goedkoop om geld over te boeken, de ideale oplossing.
Het is echt zo simpel als dat: je schaft een simkaart van Safaricom aan, meld je aan voor M-Pesa en je bent ready to go. Betalen, betalingen ontvangen en je saldo checken doe je zo makkelijk als het versturen of ontvangen van een SMS. Je hebt dus geen internetverbinding nodig voor M-Pesa en je telefoonnummer is meteen je bankrekening.
Je kunt geld overboeken van een bankrekening of creditcard naar M-Pesa, maar in landen als Kenya is het nog heel gewoon om contant geld te krijgen als salaris bijvoorbeeld. En om je boodschappen met contant geld af te rekenen. Voor zowel de zender als ontvanger is het dus handig dat het digitale geld omgezet kan worden in keiharde cash, en andersom. Daarom zijn er zo'n 2.000 geldautomaten in Kenia waar je geld kunt opnemen van je M-Pesa wallet. En er zijn vele agentschappen waar geld ‘gewisseld' kan worden. Het agentschap is een beetje vergelijkbaar met Western Union, maar werkt toch op een andere manier.
Als je geld wil storten, heeft de agent jouw telefoonnummer nodig. Hij of zij maakt vervolgens het geld over op dat nummer en je krijgt binnen enkele seconden een SMS ter bevestiging, met het bedrag en je saldo. Andersom, als je geld op wil nemen, doe je dat met en PIN, via het telefoonnummer van de agent.
Je kunt geld sturen naar iedereen, ook maakt deze persoon geen gebruik van Safaricom, Vodafone of M-Pesa. De ontvanger krijgt simpelweg een SMS dat hij een bedrag heeft ontvangen en kan dit bij een agentschap in contanten op gaan halen. Je betaalt geen vaste kosten, enkel een kleine vergoeding per transactie. Hoe hoog deze is verschilt per land. Agents worden gemonitord en getraind, zodat er altijd een netwerk is van betrouwbare agentschappen.
Inmiddels bestaat M-Pesa dus alweer meer dan tien jaar. En in die tijd is het netwerk behoorlijk gegroeid. Zo is M-Pesa niet alleen meer in Kenia te gebruiken, maar zijn er inmiddels tien landen aangesloten: Albanië, Congo, Egypte, Ghana, India, Kenia, Lesotho, Mozambique, Roemenië en Tanzania. Dus niet alleen ontwikkelingslanden in Afrika, zelfs in Europa doen er twee landen mee, en het tweede grootste land qua inwonersaantallen, India, is ook aangesloten.
Zo maar wat getallen: in 2016 werden er via het M-Pesa netwerk bijna 6 miljard transacties gedaan. Dat zijn ruim 500 transacties per seconde! Na 10 jaar waren er bijna 30 miljoen actieve gebruikers en bijna 290.000 agentschappen.
Safaricom is een onderdeel van Vodafone, één van de grootste mobiele providers ter wereld. Wat dat betreft zit het dus wel goed. De agents worden door Vodafone of een afgevaardigde gerekruteerd, geselecteerd en gescreend voordat ze aan de slag mogen. Ook worden ze gemonitord en getraind, en komt er regelmatig een afgevaardigde kijken of alles nog loopt zoals het zou moeten.
Het geld dat via M-Pesa gestuurd, ontvangen en bewaard wordt, komt in een fonds terecht van Vodafone Dit fonds staat onder toezicht van de regering. Vodafone of haar afgevaardigden kunnen het fonds dus niet voor andere doeleinden gebruiken, en in het geval dat bijvoorbeeld Safaricom in Kenia failliet gaat, ziet de overheid erop toe dat het geld niet verdwijnt.
Je kunt enkel een M-Pesa rekening openen indien je in het bezit bent van een geldig legitimatiebewijs. Dit is bedoeld om fraude tegen te gaan en zo kan elke transactie gelinkt worden aan een natuurlijk persoon of bedrijf, waarmee bijvoorbeeld witwassen tegengegaan wordt.
In die zin is er dus alles aan gedaan om het betaalnetwerk veilig en betrouwbaar te maken en houden. En ook de ervaringen liegen er niet om. In Afghanistan besloot de politie om als test salarissen uit te betalen via M-Paisa, een systeem gebaseerd op M-Pesa. De 53 deelnemende agenten waren verbaasd toen ze de SMS kregen ter bevestiging van de betaling. Hadden ze 30% loonsverhoging gehad?
Nee, maar hun leidinggevenden, die hun salaris in cash uitbetaalden, hadden steevast een deel van het salaris achtergehouden. Nader onderzoek wees uit dat er zelfs salaris betaald werd aan 10 agenten die niet eens bestonden. En zo heeft een betaalsysteem als M-Pesa het dus ook in zich om corruptie tegen te gaan.
Hoe trots ontwikkelaars ook mogen zijn op de allernieuwste diensten als Apple Pay, M-Pesa doet dus iets soortgelijks en bestaat al een stukje langer. Het bestaat zelfs al langer dan de Bitcoin, die net zijn tiende verjaardag vierde. Er worden allemaal mooie initiatieven bedacht om de wereldbevolking, waarvan een groot deel nog steeds geen toegang heeft tot banken, makkelijk betalingen uit te laten voeren, tegen lage kosten. Blockchain-oplossingen als Stellar Lumens en BitShares zijn erop gericht om betalingen voor iedereen ter wereld mogelijk te maken. Dus ook voor degenen zonder bankrekening.
Maar ze vergeten één ding: dat bestaat al. M-Pesa was jaren geleden al revolutionair en is nu nog steeds een gevestigde naam in de 10 landen waar het gebruikt kan worden. Misschien is het wel gewoon de voorloper van de cryptocurrencies, alleen dan zonder allerlei ingewikkelde technologie, anarchistische trekjes en wisselkoersen die vrijwel met geen mogelijkheid te voorspellen zijn. M-Pesa doet gewoon waar het voor bedoeld is, en gezien het aantal gebruikers en transacties, doet het dat ongelofelijk goed!
Zo maakt M-Pesa in Tanzania mogelijk dat mensen naar een ziekenhuis kunnen gaan. Mensen die te ver van een ziekenhuis wonen, kwamen voorheen niet al was het nodig. Simpelweg omdat ze het geld niet hadden om de reis te maken. Via M-Pesa krijgen deze mensen van een stichting geld om de reis te maken. In Kenia kunnen mensen via M-Pesa credits kopen waarmee ze schoon drinkwater aan kunnen schaffen. M-Pesa draagt dus daadwerkelijk bij aan een betere leefomgeving voor degenen die dat misschien wel het hardste nodig hebben, en waar het het lastigst is om hulp te krijgen.
geplaatst in 
