Er is maanden over gedebatteerd, gesproken en gekibbeld, maar de kogel is door de kerk. Het reclameverbod voor online kansspelen gaat per 1 juli 2023 gelden. Daarmee hebben aanbieders nog een week of 10 om hun zaakjes op orde te krijgen.
Veel partijen zullen blij zijn, maar evenzoveel zullen hun bedenkingen bij dit rigoreuze besluit hebben. Toch windt het Ministerie van Justitie en Veiligheid er in de gepubliceerde, definitieve tekst geen doekjes om: het doek valt voor (ongerichte) gokreclame. Wij gaan hier wat dieper op het onderwerp in.
Nog voordat de online casinomarkt op 1 oktober 2021 openging, was reclame al een hekel punt. Velen spraken hun zorgen op voorhand al uit, nog voordat er ook maar één online casino de virtuele deuren had geopend. Daarna werd de discussie alleen maar heftiger, ingegeven door een 'stortvloed' aan reclame op TV bijvoorbeeld.
Ook het aantal reclames rondom het WK Voetbal in Qatar - wat een recordperiode was qua reclame-uitgaven - werd met argusogen bekeken en in vele tv-programma's werd het punt regelmatig aangehaald. Aan tafel bij M, Op1 of Jinek, maar ook in programma's als Kassa, Nieuwsuur, EenVandaag en Pointer was online gokken en de bijbehorende reclames meer dan eens onderwerp van gesprek.
Ook bij politiek Den Haag stond het onderwerp gokreclame meer dan eens op de agenda. Demissionair minister voor Rechtsbescherming Dekker vond het eind 2021 te vroeg voor een verbod op gokreclames, toch stemde de Tweede Kamer in december al in met de motie van Van Nispen (SP) om reclames aan banden te gaan leggen. Van Nispen wordt in zijn kruistocht gesteund door ChristenUnie, veelal in de persoon van Bikker.
In kabinet Rutte IV kwam het dossier kansspelen op het bordje van minister Weerwind, de nieuwe Minister van Rechtsbescherming. Zijn eerste wapenfeit in dit dossier was het verbod op het gebruik van rolmodellen in reclames voor kansspelen, iets wat relatief gemakkelijk uit te voeren was.
Dat er een algeheel verbod ging komen, hing al langer in de lucht. Dit is enkele keren uitgesteld, maar vandaag valt te lezen dat het er nu echt van gaat komen.
Het doel is, volgens Weerwind, voornamelijk bedoeld om jongvolwassen te beschermen. Ook erkent hij dat reclame eigenlijk nodig is voor bijvoorbeeld kanalisatie, maar dat de bescherming van kwetsbaren zwaarden weegt:
“Reclame is nodig om het legale aanbod van online kansspelen kenbaar te maken, zodat mensen niet illegaal spelen. Tegelijk hebben we als overheid ook de plicht om kwetsbare groepen te beschermen tegen de risico’s van online kansspelen. Met dit verbod komen de kwetsbare groepen, in het bijzonder jongeren, minder in aanraking met deze reclames en beperken we de verleiding om aan risicovolle kansspelen te beginnen.” Rijksoverheid.nl
Het verbod gaat gelden voor online kansspelen. Hiermee wordt de scheiding hoog- en laag-risico kansspelen (casinospellen versus loterijen) niet langer gehanteerd, maar gaat het om kansspelen op afstand versus landbased kansspelen. Fysieke casino's mogen dus, onder de geldende voorwaarden en beperkingen, reclame blijven maken.
Dit heeft volgens het ministerie te maken met het feit dat probleemgokken veel meer voorkomt op internet dan offline.
Het verbod gaat per 1 juli gelden voor reclame op televisie, radio, in magazines en andere geprinte media, en in de buitenlucht. Geen Koning TOTO meer op de late avond op tv, geen 711 meer op billboards. Het verbod op sponsoring gaat in twee fases gebeuren:
Doordat er nu een splitsing gemaakt tussen landbased kansspelen en kansspelen op afstand, betekent het dat loterijen (bijvoorbeeld) wel sportclubs mogen blijven steunen.
Dan blijft er nog een reclame-optie over: online. Van social media en directe mailings tot streamingsdiensten, tv on demand en gerichte advertenties op websites, hier komt geen verbod op. Wel wordt dit vanaf 1 juli verder gereguleerd.
Online reclame is dan alleen nog toegestaan onder strenge voorwaarden. De belangrijkste voorwaarden is dat reclame de kwetsbare doelgroep van jongvolwassenen (jonger dan 24 jaar) niet bereikt. Hiervoor moet worden aangetoond dat 95% van de bezoekers van het medium 24 jaar of ouder is.
Het ministerie geeft aan dat met dat reclame op deze manier nog, zij het beperkt, ruimte kan krijgen.
Op dit moment is die regel er nog niet, maar wordt vanuit de markt een percentage van 75 tot 80% gehanteerd, als invulling van de het Besluit werving, reclame en verslavingspreventie kansspelen. Dit zou te ruim zijn, 95% moet volgens ingewijden haalbaar zijn.
Zoals gezegd: natuurlijk zijn er partijen die nu een gat in de lucht springen. Hun lobby heeft het gewenste doel bereikt. Andere zijn voorzichtiger. Een greep uit de reacties.
Mirjam Bikker van ChristenUnie hoort bij de voorstanders. Haar reactie bij RTLNieuws laat weinig aan de verbeelding over:
"Eindelijk komt er een einde aan die golf van irritante gokreclames. Te veel mensen en zeker ook jongeren raken daardoor in stilte verslaafd, met alle ellende van dien. We willen de geldbeluste gokindustrie, die zich zonder scrupules opdringt aan kwetsbare mensen, zo snel mogelijk stoppen. Vandaag vieren we het succes dat we hun reclame stevig inperken. We kunnen niet wachten tot ook het verbod op shirtsponsoring en sportlocaties ingaat. Wat Engeland kan, kunnen wij ook."
In de wandelgangen vernemen we soortgelijke reacties van o.a. Van Nispen en de Consumentenbond.
Vanuit de branche zijn de reacties genuanceerder. Zowel branchevereniging VNLOK als NOGA zien ook risico's. In een reactie op hun eigen website laat VNLOK het volgende weten:
VNLOK steunt het streven van de minister om kwetsbare groepen te beschermen. Door nu al en in deze mate reclame te beperken, vrezen de kansspelaanbieders dat weer meer spelers bij illegale aanbieders gaan spelen. Met als risico dat de kwetsbare groepen die bescherming verdienen, juist slechter af zijn.
NOGA reageert op LinkedIn:
"Het is dan ook goed dat dit besluit vooral gericht is op de bescherming van jongvolwassenen en andere kwetsbare groepen. Tegelijkertijd willen we nog steeds het belang benadrukken dat reclame heeft voor kanalisatie. We willen spelers bij legale, in Nederland vergunde aanbieders laten spelen in plaats van bij illegale online casino's die geen vergunning krijgen of aanvragen. Reclame stelt consumenten beter in staat om dat onderscheid te maken omdat consumenten merken herkennen van reclames en sponsoring. We blijven dan ook bezorgd over de negatieve effecten van het verbod op ongerichte reclame op het aantal spelers dat voor illegale aanbieders gaat kiezen."
Ook vanuit andere hoeken horen we soortgelijke zorgen. Reclame is een middel om kanalisatie te bereiken, en als je dit weghaalt, krijgt het illegale aanbod meer ruimte. Met alle gevolgen van dien, ook voor gokverslaving. Een speler is bij een buitenlandse aanbieder niet of minder beschermd en is onzichtbaar voor de Nederlandse toezichthouder en zorgverleners.
Het is de branche veel aan gelegen om hun spelers te beschermen, en om mee te werken om jongvolwassenen zo min mogelijk bloot te stellen aan het spel. Maar je kunt je oprecht de vraag stellen of dit besluit zijn doel niet voorbij gaat schieten. De tijd zal het ons gaan leren....