De meeste Nederlanders kennen de dobbelstenen van yahtzee of spellen als mens-erger-je-niet en ganzenborden. Casino fanaten kennen de dobbelstenen natuurlijk van craps en het daarvan afgeleide diceball wat tegenwoordig in Holland Casino gespeeld wordt. Maar hoe ziet de geschiedenis van de dobbelsteen er uit?
De Griekse poëet en acteur Sophocles, die leefde van 496-406 voor Christus beweerde dat dobbelstenen waren uitgevonden door de Griek Palamedes, tijdens de belegering van Troje. Dit om de soldaten iets te doen te geven tegen de verveling. Archeologische opgravingen tonen echter aan dat dobbelstenen al veel ouder zijn.
Zo zijn er restanten van beenderen gevonden die als dobbelsteen dienst deden en gedateerd zijn op 6000 voor Christus. Nog niet zoals de ons bekende kubus genummerd met stippen, maar vierzijdige botten, soms met markeringen op. In de geschiedenis van de dobbelsteen duiken vergelijkbare dobbelstenen zoals we die nu kennen voor het eerst op in Egyptische tombes van 2000 voor Christus.
Nog niet met stippen, maar vaak met cirkels of cirkels in cirkels. Iets wat je tegenwoordig overigens ook weer vaak in de moderne casino dobbelstenen ziet.
Dobbelstenen worden voor het eerst in de geschiedenis in geschreven tekst genoemd in de Mahabharata. Een tekst in Sanskriet over het oude India.
Tegenwoordig hebben dobbelstenen een vaste indeling. Tegenover de 1 zit de 6, tegenover de 2 de 5 en tegenover de 3 de 4. Tegenoverliggende zijdes tellen zo altijd op tot 7. Vanaf het moment dat zeszijdige dobbelstenen de nummers 1 tot en met 6 kregen was dit eigenlijk al het geval. In de periode 1250-1450 geniet een ander systeem echter de voorkeur. Hierbij staat de 1 tegen over de 2, de 3 tegenover de 4 en de 5 tegen over de 6. Dit wordt ook wel het priemsysteem genoemd, overliggende zijdes tellen op tot een priemgetal (3, 7, 11). Na 1500 keert het zevensysteem echter weer terug in de gevonden dobbelstenen.
Pas in de 16e eeuw ondergingen dobbelspellen een wiskundige analyse. In 1565 schreef Gerolamo Cardano zijn Liber de Lude Aleae, een handleiding voor de gokker.
Rond 1620 schreef Galileo een paper genaamd On a discovery concerning dice. In 1654 was het de correspondentie van Blaise Pascal en Pierre de Fermat die voor de grondbeginselen van de kansrekening zorgden.
Tot deze periode was de algemene gedachtegang dat de uitkomst van de dobbelstenen bepaald werden door de indirecte actie van goden of bovennatuurlijke krachten. Wetende dat dit niet het geval is, kwam er uiteraard behoefte aan dobbelstenen die zo ‘eerlijk’ mogelijk waren. Met andere woorden, dat elke zijde gelijk van vorm en grootte is. Je ziet vervolgens dat dobbelstenen steeds uniformer worden.
Tegenwoordig kun je tal van verschillende dobbelstenen vinden. De kubus is al lang niet meer de enige in zijn soort. Van elk regelmatig veelvlak zijn wel dobbelstenen te vinden die gebruikt worden bij verschillende spellen. Naast de regelmatige veelvlakken zijn er ook andere vormen die nog steeds als dobbelsteen gebruikt worden. Zo zijn er zogenaamde spinning tops. Een soort tollen die gedraaid worden en waar vervolgens ook een zijde boven eindigt.
De eerste dobbelstenen werden gemaakt van beenderen. Later kwam je ook dobbelstenen tegen van koper en natuurlijk ivoor. Tegenwoordig worden de meeste dobbelstenen gemaakt van plastic
De geschiedenis van de dobbelsteen is niet compleet zonder te kijken naar manieren om er mee vals te spelen. Er zijn dobbelstenen, gemaakt om mee vals te spelen, gevonden in het oude Egypte, in Azië, Noord en Zuid Amerika en in Viking graven.
Om eerlijk te zijn, moet een dobbelsteen een perfecte kubus vormen. De dobbelstenen die voor casino’s gemaakt worden, zijn dit met een nauwkeurigheid van 0.00026 centimeter. Deze dobbelstenen worden bewerkt om mee vals te spelen.
De meest voorkomende dobbelstenen om mee vals te spelen zijn zogenaamde shapes of flats. Hierbij wordt er een heel dun laagje van een zijde van de dobbelsteen afgeschaafd. Hierdoor zal de dobbelsteen vaker op de zijdes landen die net iets groter zijn. Dobbelstenen waarbij een zijde enigszins convex is gemaakt, zal juist van geneigd zijn van deze zijde af te rollen.
Loaded dice zijn dobbelstenen die wel een perfecte kubus zijn, maar door toegevoegd gewicht juist weer een voordeel kunnen geven. Het bekendste hiervan is wellicht de altijd-6 dobbelsteen die je in de meeste fopwinkels wel kunt kopen. Loaded dice zijn de reden dat casino dobbelstenen transparant zijn.
Zo kun je zien of er gewicht is toegevoegd. Dit wordt namelijk meestal gedaan door de stippen uit te boren, hier een gewichtje in te stoppen en vervolgens de stip er weer op te zetten. Bij doorzichtige dobbelstenen kun je dan zien dat de stippen aan één zijde dikker zijn dan aan de andere zijde.
Mede hierom ook hebben sommige casino’s geen stippen maar cirkels. Deze bestrijken een kleiner oppervlak, waardoor het toevoegen van gewicht minder effect heeft.
Dergelijke dobbelstenen staan bekend om percentage dobbelstenen. Ze zullen niet elke keer op de gewenste uitkomst vallen, maar wel een groter percentage dan gebruikelijk.
Laat dobbelstenen in een glas water vallen om te ontdekken of het loaded dice zijn. In een glas water zullen ze nagenoeg altijd met de zware kant op de bodem terecht komen. Doe dit een aantal keer waarbij je de dobbelsteen elke keer met een andere zijde boven los laat. Als de dobbelsteen elke keer met dezelfde zijde naar boven eindigt, kun je er zeker van zijn dat het een loaded dobbelsteen is
Tops and bottoms zijn dobbelstenen waarbij verschillende nummers weg gelaten zijn. Hiervoor in de plaats staat het nummer dat er tegenover ligt nogmaals. Combineer je bijvoorbeeld een 3-4-5 dobbelsteen (een dobbelsteen waar de nummers 3, 4 en 5 er elk twee keer op staan) met een 1-5-6 dobbelsteen, dan kun je geen totalen van 2, 3, 7, of 12 gooien. Dit zijn precies de totalen die bij craps zorgen dat je verliest. Omdat je van een dobbelsteen altijd maar 3 zijdes tegelijk kunt zien, wordt dit vaak niet ontdekt. Hierom zie je tegenwoordig bij craps ook wel spiegels in de tafel. Zo zien croupiers ook de andere kant van de dobbelstenen. Bij tafels waar geen spiegels zijn, worden de croupiers geïnstrueerd om de dobbelstenen om te draaien als ze de dobbelstenen met het harkje naar zich toe slepen.
Dan zijn er ook nog tal van manieren om dobbelstenen zo te gooien dat ze een gewenste uitkomst geven. Zo wordt bij de slide shot een dobbelsteen over het kleed gegleden. Zo blijft de bovenkant van de dobbelsteen altijd boven. Omdat hij wel om de verticale as draait en omdat de tweede dobbelsteen wel stuitert, is vaak niet te zien dat dit gedaan wordt. Mede hierom zie je bij craps tafels dat hoekige schuimrubber. Spelers worden ook geïnstrueerd om beide dobbelstenen hier tegenaan te gooien. Hierdoor zal ook een dergelijk gegooide dobbelsteen toch omrollen.
geplaatst in 
