Families besteden er uren mee aan de keukentafel. Pokerspelers winnen en verliezen er fortuinen mee. En goochelaars doen er de meest geweldige trucs mee. Speelkaarten. Maar waar komen ze eigenlijk vandaan? Lees hieronder meer over de geschiedenis van speelkaarten.
Het is niet precies bekend waar speelkaarten zijn bedacht. Maar de eerst bekende documentatie over speelkaarten stamt uit het jaar 868 na Christus. De Chinese schrijver Su E beschrijft hoe prinses Tong Cheng een spel met ‘bladeren’ speelt met haar familie. Het duurt tot de 14e eeuw voor speelkaarten in Europa zijn intrede doen. Een officieel document uit 1367 laat zien dat speelkaarten toen verboden werden in Bern, Zwitserland.
In de 15e eeuw beginnen de bekende soorten van de speelkaarten hun intrede te doen. Wij kennen vooral de harten, schoppen, ruiten en klaveren, maar eerder werden ook de symbolen bekers, zwaarden, munten en eikels gebruikt. Deze symbolen stonden voor de verschillende standen. Bekers of harten stonden voor de geestelijke stand, zwaarden of schoppen voor de adel of militaire stand, munten of ruiten voor de kooplieden en eikels of klaveren voor de boeren.
In West-Europa en de Verenigde Staten wordt nu vooral het spel gebruikt dat afstamt van het Franse spel zoals dat rond 1480 werd vastgesteld. De symbolen harten, schoppen, ruiten en klaveren en de king, queen en jack (heer, vrouw en boer in Nederland) als plaatjes kaarten.
Speelkaarten zijn uitermate geschikt om mee te gokken. Veel spellen vergen enige behendigheid, maar door het vooraf schudden toch ook een kans element. Door het kans element kunnen slechte spelers toch ook af en toe winnen. Hierdoor krijg je al snel het idee dat je misschien beter bent dan je tegenstander en er dus wel een gokje op kunt wagen. In de 18e eeuw was dit al zo. Lodewijk XIV moedigde zijn hovelingen zelfs aan om om grote bedragen te spelen. Niet alleen in Frankrijk, maar ook in Engeland ruïneerde de adel zich aan de kaarttafel. Hier hebben we echter wel de sandwich aan over gehouden. De aan kaarten verslaafde lord Sandwich liet een speciaal broodje bedenken dat hij met één hand kon eten, zodat hij met de andere hand zijn kaarten vast kon houden.
Zo gauw er om geld gespeeld wordt, wordt er natuurlijk ook vals gespeeld. En speelkaarten lenen zich hier uitstekend voor. De meest ingenieuze technieken zijn bedacht om speelkaarten op de juiste volgorde te krijgen, om je tegenstander een bepaalde kaart te geven of om juist zelf met de winnende hand te eindigen. En al deze technieken zitten natuurlijk zo in elkaar dat het lijkt alsof er niets bijzonders is gebeurd.
Daarnaast zijn speelkaarten ook eenvoudig te merken. Door op de juiste plek een vlekje te maken is het eenvoudig te zien wie welke kaart heeft. En natuurlijk zijn hier ook zeer geavanceerde technieken voor bedacht, waarbij je de markering alleen met een getraind oog kunt zien. Een kaartspel wat ik voor mezelf heb laten maken, is zelfs bij de drukker al gemerkt. De markeringen zijn zodanig in het ontwerp van de rugzijde meegenomen dat het niet opvalt.
Gemerkte kaarten: bij de linker kaart staat in het bovenste grote schoppenteken de ruiten links en de harten rechts. Bij de rechter kaart is dit andersom
Speelkaarten waren al in de eerste wereldoorlog populair. Oorlog wordt dan weliswaar geassocieerd met veldslagen en veel actie, in werkelijkheid bestond het ook uit veel wachten. Om verveling tegen te gaan, werden dan kaartspellen gespeeld. Daarnaast werden speelkaarten gebruikt als propaganda middel. Belangrijke personen werden op de speelkaarten afgebeeld, maar ook karikaturen om de tegenpartij belachelijk te maken.
In de tweede wereldoorlog produceert de United States Playing Card Company zogenaamde Spotter Decks om soldaten te helpen tanks, vliegtuigen en schepen te herkennen van andere landen. Daarnaast produceerden ze kaarten voor krijgsgevangenen die veranderden in routekaarten als ze nat werden gemaakt. Tijdens de Vietnam oorlog bestelden enkele legerofficieren kaartspellen met alleen maar schoppen azen. Dit om de bijgelovige Viet Cong angst aan te jagen. Zij geloofden dat schoppen een voorspeller voor de dood waren. En we herinneren ons natuurlijk ook allemaal nog het kaartspel dat in de Irak oorlog werd gebruikt, met daarop de most wanted van Irak.
Tegenwoordig zijn er ook tal van kaartspellen die gespeeld worden met andere speelkaarten dan de kaarten die we gewend zijn. Uno bijvoorbeeld, met alleen maar nummers en een kleur en enkele kaarten die een speciale actie aangeven. Deze kaarten zijn zeer eenvoudig van opzet, zodat iedereen in één oogopslag kan zien wat de functie van een kaart is.
Aan de andere kant van het spectrum heb je bijvoorbeeld de Magic The Gathering speelkaarten. Deze bestaan uit een zeer gedetailleerde afbeelding die zeer tot de verbeelding spreekt met daaronder soms een flink stuk tekst met wat de kaart doet tijdens het spel. Hierdoor kunnen er ook telkens nieuwe kaarten uitgebracht worden en deze kaarten zijn dan inmiddels ook heuse verzamelobjecten geworden. Sommige zeldzame kaarten wisselen voor duizenden euro’s van eigenaar. De zeldzaamste van allemaal, de Black Lotus, werd in 2018 zelfs geveild voor $87,672.
Ook voor goochelaars zijn speelkaarten een favoriet voorwerp. Dat is ook niet zo gek. Een kaartspel is goedkoop, makkelijk mee te nemen en je kunt er een eindeloos aantal trucs mee doen. De kaarten die goochelaars het meest gebruiken, zijn Bicycle kaarten, gemaakt door de United States Playing Card Company. Er is verder niets speciaals aan deze kaarten, ze liggen in de Verenigde Staten als de standaard in de supermarkt. Ze zijn alleen van veel betere kwaliteit dan Nederlandse kaarten. Een zogenaamde card spring, waarbij je de kaarten van de ene naar de andere hand schiet kan met een Nederlands spel maar een paar keer gedaan worden voor de kaarten daadwerkelijke vouwen bevatten. Met de Bicycle kaarten is dit bijna nooit een probleem. Zo zijn er nog meer technieken die met de Nederlandse speelkaarten bijna niet te doen zijn, maar wel met de Bicycle kaarten.
Een relatief nieuw vakgebied is het zogenaamde Cardistry. Hierbij worden kaarten op prachtige manieren geschud en door de lucht geschoten. Het is een soort jongleren, maar dan met een kaartspel. Om dit er nog mooier uit te laten zien, worden er ook steeds weer speelkaarten met een ander rugdesign uitgegeven. Sommige rugdesigns maken dat het cardistry echt hypnotiserend werkt.
Zo heeft het kaartspel al een lange geschiedenis achter de rug, maar zal het zeker niet in de nabije toekomst verdwijnen.
geplaatst in 
