WhatsApp fraude: hoe zit het nu precies?

WhatsApp fraude, een steeds groter wordend probleem

Deze vorm van oplichting zag jaren geleden al het levenslicht, maar is vandaag de dag een groter probleem dan ooit. Werden er in de laatste maanden van 2019 en de eerste maanden van 2020 nog zo'n 5000 tot 6000 meldingen per maand gedaan van dit type fraude, sinds de coronacrisis is dit aantal opgelopen tot 15.000 in april.

Waarom dat is, laat zich vrij gemakkelijk raden: criminelen, oplichters, hebben tijdens de crisis ook problemen, ook hun 'business' is op veel vlakken stil komen te liggen. Niet zo vreemd als het hele land, wat zeg ik, de halve wereld, op zijn gat ligt. En dan is dit een relatief eenvoudige vorm van oplichting, die weinig geld en kennis vereist en dus voor velen gemakkelijk uit te voeren is. Het is als vissen met meerdere hengels tegelijkertijd, als je er maar genoeg uitzet vang je geheid ergens wel iets.

Maar er is nog wel een reden te bedenken waarom het nu meer geprobeerd wordt, en er misschien ook wel meer gevangen wordt. En die reden is gekoppeld aan het type slachtoffer dat hiervoor uitgezocht wordt.

Hoe werkt het en wie zijn vaak het slachtoffer?

De oplichters sturen een WhatsApp bericht waarbij ze zich voordoen als bekende van het slachtoffer. Vaak zie je dat het gaat om ouders en doen ze zich voor als het kind. De slachtoffers zijn vaak 50+ of zelfs nog ouder, al komt de fraude ook wel bij jongeren voor.

En dat is ook meteen de reden waarom de coronacrisis een forse piek veroorzaakt: mensen zien elkaar minder vaak. Ook ouders en kinderen, vooral als ouders in de risicocategorie zitten. Zie je elkaar wekelijks, over vaker, dan ben je misschien argwanender. Maar nu spreek je elkaar waarschijnlijk meer via social media, WhatsApp of telefoon dan dat je elkaar live ziet, waardoor je gemakkelijker in dit soort oplichting zou trappen, zo is het idee.

Het eerste appje bestaat vaak uit een bericht dat er iets is met de telefoon van degene namens wie ze appen, en dat dit het nieuwe (of tijdelijke) telefoonnummer is.

💡 Als je dus een berichtje krijgt waarin iemand uit het niets meldt een nieuw (of tijdelijk) nummer te hebben, ben dan op je hoede!

OneLuckyLady

Als je ze probeert te bellen, dan wordt er vaak niet opgenomen. Of je hoort alleen ruis. Dat is natuurlijk omdat je niet echt de persoon aan de telefoon krijgt die je denkt te krijgen. Slachtoffers zien dit vaak als teken dat het wel zal kloppen, want er was tenslotte iets met de telefoon.

Vervolgens wordt er al snel om geld gevraagd. Omdat ze een nieuwe telefoon of nieuw nummer hebben, werkt internet bankieren of mobiel bankieren niet en er is altijd wel één, maar vaak meerdere, rekening die met spoed betaald moet worden. Natuurlijk krijg je het geld zo snel mogelijk terug.

Ga je hierin mee, dan krijg je een betaalverzoek, of meerdere. Of je krijgt gegevens waarnaar je het moet overmaken. Niet zelden is dit een particulier nummer, wat op zich argwaan zou mogen wekken.

💡 Check waar je geld naar over maakt. Is het een particulier nummer (tijdens het overboeken zie je tegenwoordig van wie het nummer is), maar zou het om een aanmaning of zakelijke factuur gaan, dan klopt dit vaak niet!

OneLuckyLady

Als ze je telefoonnummer hebben, dan gaan de criminelen op onderzoek uit om zoveel mogelijk te weten te komen over jou en je naasten. Social media helpt ze daarbij.

De fraude wordt steeds inventiever

Zoals ik het hierboven beschreef, ging het al een tijdje. Er werd een profielfoto van social media geplukt, en daar werd bijvoorbeeld ook de relatie tussen het slachtoffer en de vermeende apper vandaan gehaald om te gebruiken.

Vorig jaar werd iemand in mijn omgeving slachtoffer van fraude via WhatsApp. Zij deed haar verhaal, anoniem, aan Margriet. Vooral om anderen te waarschuwen. Ik ga natuurlijk niet vertellen wat mijn relatie met haar is, maar ik vind het wel belangrijk om ook haar verhaal hier te delen. Zij is één van de velen, die het verhaal geloofde. Omdat ze het wilde geloven, omdat ze dacht dat ze haar zus hielp.

Zoals in dit verhaal ook meldt: er wordt een foto van Facebook als profielfoto gebruikt, als je belt dan hoor je ruis en gekraak waarna je een appje krijgt dat er iets mis is met de telefoon en dat ze dit snel op zullen lossen.

Sinds vorig jaar blijkt uit nieuwe verhalen, zoals verteld bij RTL Nieuws en Beau, wel dat de oplichters steeds inventiever worden. Ze pluizen social media uit, gebruiken de stem van degene voor wie ze zich uitgeven die ze uit een TikTok of Instagram Stories filmpje hebben gehaald.

En, ze beginnen eerst een gesprek. Pas later, soms zelfs een dag later, komt de aap uit de mouw en vragen ze om geld. En dankzij social media weten ze wat degene wiens naam gebruikt wordt, bezighoudt en hoe die communiceert. Zo worden de berichtjes zo mogelijk nog echter. Natuurlijk blijven de gesprekken op de oppervlakte, maar toch wordt zo het gevoel gewekt dat ze het echt zijn. Het slachtoffer krijgt steeds minder het gevoel dat het om fraude zou kunnen gaan. En dat is het moment dat er toegeslagen wordt.

💡 Let op kleine aanwijzingen als je een berichtje krijgt van een nummer dat je niet kent. Is het taalgebruik zoals je dat van diegene kent? Is de profielfoto recent of is een oudere foto gebruikt? Klopt het verhaal überhaupt?

OneLuckyLady

Optie 2: WhatsApp gehackt

Een tweede, en eigenlijk nog gevaarlijkere, optie is dat WhatsApp gehackt wordt. Het is namelijk mogelijk om met een nieuw nummer in te loggen in WhatsApp maar wel de geschiedenis, contacten etc over te zetten van een bestaand nummer. Iedereen die wel eens een nieuw telefoonnummer heeft gekregen, weet dit.

een melding in WhatsApp dat een bestaand contact een ander telefoonnummer gebruikt? En was je hier niet van op de hoogte? Ook dan is het goed voorzichtig te zijn.

OneLuckyLady

En zo kun je dus een WhatsApp account overnemen met een nieuw nummer. Het slachtoffer krijgt dan een melding dat een bepaald contactpersoon een nieuw nummer heeft, maar behoudt de geschiedenis met deze persoon. Hierdoor komt het nog vertrouwder over, en daarom is het ook zo gevaarlijk. Deze manier wordt dan ook gebruikt om jongeren op te lichten, zo worden kinderen het slachtoffer en worden de gegevens van de ouders misbruikt.

💡 Voorkom dat oplichters er met jouw WhatsApp gegevens vandoor gaan. Hoe? Door twofactor authentication aan te zetten. Hierbij heb je een extra code nodig om in te kunnen loggen in de WhatsApp account, deze methode wordt op steeds meer plaatsen gebruikt om je gegevens beter te beveiligen. En stuur NOOIT zo'n code door, naar niemand. Dus nee, ook niet als je iemand denkt te kunnen vertrouwen. Wellicht is diegene al gehackt!

OneLuckyLady

Stel twofactor authentication, tweestaps verificatie, in om te voorkomen dat je WhatsApp account gemakkelijk gehackt kan worden!

Krijg je zelf een melding dat je bent afgemeld bij WhatsApp omdat je elders bent aangemeld? Dan is dat een teken aan de wand dat je misschien gehackt bent en dat er dus werk aan de winkel is. Blokkeer je gegevens, wijzig direct je wachtwoord en stel WhatsApp opnieuw in op jouw nummer. Stel direct twofactor athentication in en stel je naasten op de hoogte van wat er is gebeurd. En dan maar hopen dat je op tijd bent…

'Hey mam'... gelukkig was 'mam' zo slim om hier niets mee te doen!

Hoe komen de oplichters aan jouw gegevens?

Ik had het hier toevallig vorige week over. Ik hoorde om me heen weer steeds meer mensen die zo'n berichtje kregen, ook mijn schoonouders hebben zo'n berichtje gehad de afgelopen periode. En gelukkig waren ze zo slim om er niks mee te doen, en hun zoon de volgende dag te vragen of ze hier iets mee moesten.

Ik zat me af te vragen hoe de oplichters aan de nummers kwamen. Want het was toch opvallend dat ze vooral ouderen, of in ieder geval ouders van uitwonende kinderen, benaderen. Ik hoor zelden iemand van mijn leeftijd zeggen dat ze zo'n bericht hebben gehad.

Dus ik zei al, het zou me niet verbazen als die gegevens gejat worden bij bijvoorbeeld telefoonproviders. Als oud-medewerker weet ik dat je behoorlijk wat info kunt verzamelen als je er kwaad mee wil. Niet dat ik verwacht dat de medewerkers de fraude plegen, maar ik vermoedde wel dat zij wel eens de bron van informatie zouden kunnen zijn.

En het bleek dat ik behoorlijk in buurt zat met mijn theorie. De gegevens worden veelal buitgemaakt bij callcenters die namens bedrijven werken. Dat kunnen zowel inbound callcenters zijn waar je naartoe belt met problemen of vragen, maar ook outbound callcenters die jou bellen. Denk aan die irritante mensen die je een energiecontract aan proberen te smeren. Jawel, dan ben je dus dubbel genaaid...

Het gaat, zo werd gemeld, vooral om callcenters voor internetproviders en energieleveranciers, die extern werken. En de vakbond zegt ook: die mensen daar krijgen zo slecht betaald, €1000 voor een lijstje met 1000 namen is dan veel geld.

En dan is het simpel...

Je staat bij zo'n bedrijf met veel gegevens bekend. Niet alleen naam, adres, telefoonnummer maar dus ook geboortedatum. Denk maar eens na wat je allemaal moet doorgeven om een contract af te sluiten. Dus die gegevens worden dan (illegaal) verkocht, en jij bent potentieel slachtoffer van fraude hierdoor.

Vervolgens matchen ze die gegevens met alles wat op social media over jou en je dierbaren te vinden is, en ze hebben een kant en klaar plan om je geld af te troggelen...

Het is erg eenvoudig om een 'nieuw' nummer te gebruiken. Dat kan met een simpel prepaidkaartje, maar ook online zijn er mogelijkheden genoeg om op deze manier fraude te plegen. De nummers zijn vaak maar tijdelijk in de lucht, zodra ze hun geld binnen hebben of doorhebben dat ze bot vangen, gaan ze door naar de volgende.

En het geld dat je overmaakt? Dat gaat niet rechtstreeks naar de oplichter. Nee, daarvoor worden geldezels gebruikt, mensen die hun bankrekeningnummer beschikbaar stellen. Daar wordt het geld op gestort en vervolgens meteen doorgesluisd. Dit zijn vaak jongeren die dit voor het geld doen, dit zie je ook veel bij Marktplaats fraude. Voorheen waren dit ook de mensen die bijvoorbeeld op pad gestuurd werden om mobiele telefoonabonnementen af te sluiten voor de dure telefoons die direct werden doorverkocht.

💡 Word je benaderd om je bankrekening door te geven zodat daar geld op gestort wordt, wat je daarna meteen over moet maken? En krijg je daarvoor betaald? Weet dan dat je meewerkt aan fraude en dat dit strafbaar is!

OneLuckyLady

Fraude via WhatsApp: je geld ben je kwijt

Veel mensen schamen zich om aangifte te doen als ze slachtoffer zijn geworden van fraude via WhatsApp. En dat is niet zo vreemd, je kunt je nogal dom voelen als je je zo hebt laten beetnemen. Dat zeggen eigenlijk alle slachtoffers die hun verhaal, al dan niet anoniem, doen.

Gelukkig is het tegenwoordig mogelijk om van deze vorm van oplichting online aangifte te doen. Dat scheelt je in ieder geval de schaamte om het verhaal tegen een vreemde te moeten vertellen.

Maar, dit komt vaak voor. Het wordt vaak gedaan door bendes en door het gebruik van geldezels en anonieme nummers is het lastig te achterhalen wie er achter zit. Bovendien kampt de politie met tijdgebrek en gaan andere zaken vaak voor. De aangifte lijkt dus meer voor de vorm, maar toch: ben je opgelicht, meldt dit dan!

Omdat je de overboekingen zelf maakt, al dan niet via een Tikkie of betaalverzoek, kun je het geld niet terug laten boeken. Ook banken kunnen je hier meestal niet bij helpen, dus wees je ervan bewust dat je het geld kwijt bent. En het gaat niet om lullige bedragen, het kan in de duizenden euro's per geval lopen. Daar gaat je spaargeld, je droomvakantie of gewoon je huishoudgeld...

💡 Voordat je dus vrijwillig geld overmaakt, waar naartoe dan ook, voor iets dat je niet zelf gekocht hebt, is het goed te realiseren dat die transactie niet ongedaan gemaakt kan worden. Dit geldt ook voor dingen die je via Marktplaats koopt en niet via Gelijk Oversteken betaalt.

OneLuckyLady

Andere vormen van oplichting via je telefoon

Dat je dus op moet letten met WhatsApp, dat mag duidelijk zijn. Of je nu berichtjes ontvangt van een onbekend nummer. Of dat je berichtjes ontvangt van een contact met een aangepast nummer, zodra er om geld gevraagd wordt is er vaak meer aan de hand. Handel dan vooral niet te gehaast en blijf goed nadenken, maak in ieder geval nooit zomaar geld over naar een onbekend rekeningnummer!

Buiten deze, zeer geniepige, vorm van fraude, kun je ook andere berichten ontvangen. Dit zijn vaak smsjes waarbij er om twee dingen gevraagd kan worden:

het opsturen van je bankpas
het betalen van een openstaande schuld, meestal bij de belastingdienst

RABOBANK Fraude Sms — Ik bankier inderdaad bij de Rabobank. Maar ze sturen me vast geen SMS vanaf een willekeurig 06-nummer en al helemaal niet zodat ik een nieuwe bankpas aan kan vragen. Toch zullen er genoeg mensen zijn die hierin trappen.

Een smsje van de bank, wat kan er fout gaan?

In het eerste geval lijkt het op een nieuwe vorm van fishing, nu veel mensen wel weten dat ze niet zomaar mails moeten openen en op links moeten klikken. In het smsje, dat namens je bank gestuurd lijkt te zijn, zit een link om een nieuwe pas aan te vragen. Die moet je dus ook niet aanklikken!

Maar dit soort smsjes komen vaak van 06-nummers. Weet dat je bank nooit zo'n smsje zal sturen, en al helemaal niet vanaf een 06-nummer! Bovendien krijg je automatisch een nieuwe pas als deze aan vervanging toe is, of om andere reden vervangen moet worden. Let er ook op dat soms de naam van een bank genoemd is, en dat dat jouw bank kan zijn, maar dat dat niet altijd het geval is.

Dat je wantrouwig kan zijn, ervoer ik zelf recent. Uit het niets kregen we een nieuwe creditcard opgestuurd door de Rabobank. Een VISA in plaats van de MasterCard die nog een jaar geldig was. Ondanks dat we zowel de pas als de pincode gewoon ontvingen, waren we niet gerust dat dit te vertrouwen was. Dus we hebben contact met de bank opgenomen, waaruit bleek dat zij overgestapt zijn van leverancier en dat we daarom een nieuwe creditcard kregen. Alleen hebben ze di niet vooraf gecommuniceerd, waardoor het argwaan wekte. Mijn advies, blijf vooral vragen stellen als je het niet vertrouwt. Het gaat tenslotte om jouw geld!

Nu je belastingschuld betalen, want anders....

Nog zo'n mooie, die ik zelf ook al eens ontvangen heb. 'Je hebt een schuld bij de Belastingdienst die overgedragen gaat worden aan een deurwaarder. Betaal nu om dit te voorkomen.' Het gaat om duizenden euro's, in mijn geval bijna 10k, het bericht komt van een 06-nummer en er zit een betaalverzoek bij.

Geloof mij, de Belastingdienst communiceert niet op deze manier. En je hebt niet ineens een schuld van duizenden euro's zonder hier ook maar iets van te weten. Maar goed, het proberen waard. Al betaalt maar één op de honderd, of duizend, is dat toch een vette vangst. En ook hier geldt: het geld ben je kwijt.

Trouwens, TheGallant krijgt ook wel eens van die smsjes en speelt het spelletje dan graag mee… Het leuke is dat ze ook gewoon reageren aan de andere kant van de lijn ;-)

Fraude in de media

Gelukkig wordt er steeds meer bekend over deze vorm van fraude, ook hoe er gewerkt wordt en hoe ze aan gegevens komen. In alle gevallen is het schieten met hagel maar ja, soms raak je dan wel eens wat. En omdat het vaak om flinke bedragen gaat, hoef je niet elke dag, of elke week, raak te schieten.

Het lijkt erop dat er bendes achter deze vormen van fraude zitten. Bendes die gewiekst te werk gaan en lastig te pakken blijken te zijn. Pas als niemand meer in de oplichting zal trappen, zal het waarschijnlijk stoppen. Nu is het nog lucratief genoeg om door te gaan en het aantal pogingen op te voeren.

Ik durf hardop te zeggen dat degenen die misbruik van zich laten maken, of het nu de geldezels zijn of de callcentermedewerkers die de gegevens verkopen, niet ten volle beseffen waar ze mee bezig zijn. Maar vooral ook dat ze niet in de gaten hebben dat ze zelf hartstikke strafbaar zijn.

Gelukkig besteden steeds meer media, in alle vormen, aandacht aan dit soort fraude. Van ervaringsverhalen, onderzoeken zoals Daniël Verlaan ze doet, tot gesprekken in talkshows. Een goede zaak omdat zo de kans dat meer mensen opletten wat ze doen, steeds groter wordt. En er dus hopelijk steeds minder mensen slachtoffer worden.

En dat is ook de reden voor ons om er aandacht aan te besteden. Er staat weinig nieuws in dit bericht, maar als we maar één iemand behoeden voor het maken van de fout om zomaar geld over te maken, dan is het ons de inspanning al waard. Een inschattingsfout is zo gemaakt, dat bewijzen alle slachtoffers wel. Ook door weldenkende mensen. Het kan ook jou overkomen!

Wat zijn jouw ervaringen met WhatsApp fraude?

Laat het ons weten via het forum

Bezoek ons forum Inloggen / aanmelden